Lộ trình phát triển của Cardano (The Cardano Roadmap) (*) là một bản tóm tắt về sự phát triển của Cardano, đã được sắp xếp thành năm kỷ nguyên (”eras”): Byron, Shelley, Goguen, Basho và Voltaire. Mỗi kỷ nguyên đều xoay quanh một tập hợp các chức năng sẽ được phân phối dựa trên nhiều bản mã code được phát hành. Trong khi các kỷ nguyên của Cardano sẽ được phân phối theo tuần tự; các đầu việc việc cho mỗi thời đại diễn ra song song, với việc nghiên cứu, thử nghiệm và phát triển thường được tiến hành cùng một lúc trên các nhóm công việc (workstream) phát triển khác nhau. Thành quả của mỗi kỷ nguyên được tập hợp và trình bày trên từng trang phụ tách biệt, thể hiện cho nhiều năm nỗ lực ở từng kỷ nguyên. Tại trang phụ của từng kỷ nguyên, bạn sẽ tìm thấy tổng quan về các mục tiêu của từng kỷ nguyên, cũng như mô tả về các thành phần chức năng cốt lõi, liên kết đến nghiên cứu học thuật liên quan, cập nhật trạng thái và thậm chí cả các đoạn lập trình cam kết được cập nhật trực tiếp (real-time.) Bạn có biết: Năm kỷ nguyên của Cardano được đặt theo tên của các nhà thơ, nhà văn và nhà lập trình lỗi lạc: Byron, Shelley, Goguen, Basho và Voltaire.  Cardano được xếp hạng là dự án tiền điện tử phát triển tích cực nhất vào năm 2019, theo báo cáo thị trường năm 2019 của Santiment. 

Ở phần một (P1)  người viết cập nhật 3 kỷ nguyên từ lúc Cardano bắt đầu đến hiện tại:

• 0/ Giai đoạn nghiên cứu và thành lập pháp nhân:  (Từ 2015 đến 2017)

Thành lập các công ty IOHK, Cardano Foundation và Emurgo; và thực hiện các nghiên cứu học thuật nền tảng cho Cardano.

• 1/ BYRON – Kỷ nguyên nền móng: (Từ 2017 đến 7/2020)
• 

Cardano là một blockchain thế hệ thứ ba, được tạo ra từ đầu bằng cách sử dụng nghiên cứu, đánh giá ngang hàng (peer-review) và một mô hình phát triển học thuật được kiểm tra nghiêm ngặt. Câu chuyện bắt đầu vào năm 2015, với tầm nhìn giải quyết ba thách thức chiến lược (the Blockchain Trilemma)  mà tất cả các mạng blockchain thế hệ đầu phải đối mặt lúc đó: khả năng mở rộng (scalability), khả năng tương tác (interoperability) và tính bền vững (sustainability.) Ròng rã suốt hai năm, hàng nghìn GitHub cam kết và hàng trăm giờ nghiên cứu sau đó, phiên bản đầu tiên của Cardano được xuất xưởng vào tháng 9 năm 2017 và kỷ nguyên Byron bắt đầu.

Phiên bản đầu tiên của Cardano cho phép người dùng mua và bán tiền điện tử ada – được đặt tên theo nhà lập trình cách mạng Ada Lovelace – trên một mạng liên kết TẬP TRUNG chạy giao thức đồng thuận đột phá được đặt tên là – Ouroboros. Trái tim của mạng Cardano, Ouroboros là giao thức bằng chứng cổ phần (proof-of-stake protocol) đầu tiên được tạo ra trên cơ sở nghiên cứu học thuật, với mức độ bảo mật đã được chứng minh về mặt toán học.

Kỷ nguyên Byron cũng chứng kiến ​​sự ra đời của ví Daedalus, ví máy tính để bàn chính thức của IOHK dành cho ada, cũng như Yoroi, một chiếc ví nhẹ từ công ty Emurgo (công ty anh em liên kết của IOHK) được thiết kế để phục vụ cho các giao dịch nhanh chóng hàng ngày.

Cũng giống như kỷ nguyên Byron nói về những nền móng phát triển công nghệ quan trọng đầu tiên, nó cũng là về việc xây dựng một cộng đồng và thu hút mọi người tham gia vào việc tạo ra blockchain của tương lai. Cardano đã phát triển từ một nhóm nhỏ những người đam mê thành một cộng đồng toàn cầu, với ada được lưu trữ trên hơn 30 sàn giao dịch và với mức vốn hóa thị trường trung bình khiến nó trở thành một trong những loại tiền điện tử hàng đầu trên thế giới. Hãy xem cách chúng tôi đã thực hiện ở kỷ nguyên Byron với các cột mốc

Trên 30 sàn giao dịch: Ada được niêm yết chính thức.

490,032: Thành viên cộng đồng Cardano

61,000: tất cả các yêu cầu thắc mắc được trả lời

23,430: Github codes

15: phiên bản code được phát hành

• 2/ SHELLEY – Kỷ nguyên Phi Tập Trung (Từ 7/2020 đến 9/2021)
• 

Tiếp nối từ kỷ nguyên Byron, kỷ nguyên Shelley của Cardano là một thời kỳ tăng trưởng và phát triển của mạng. Không giống như kỷ nguyên Byron, bắt đầu vào một thời điểm duy nhất khi mạng chính thức (mainnet) được khởi chạy, quá trình chuyển đổi sang Shelley được thiết kế để đạt được quá trình chuyển đổi suôn sẻ, ít rủi ro mà không bị gián đoạn dịch vụ.

Kỷ nguyên Shelley bao gồm những bước đầu quan trọng trong hành trình tối ưu hóa sự phân quyền của Cardano – và giống như bất kỳ bước đầu tiên nào, những bước này sẽ dần dần nhưng có ý nghĩa quan trọng. Trong thời kỳ Byron, mạng được liên kết với nhau TẬP TRUNG, nhưng khi thời đại Shelley tiến triển, ngày càng nhiều ”nodes” (máy P2P  sở hữu bởi người tham gia mạng, ghi dữ liệu vào Blockchain Cardano) sẽ chuyển sang được điều hành bởi cộng đồng Cardano. Khi phần lớn các nodes được điều hành bởi những người tham gia mạng, Cardano sẽ được phân quyền hơn và do đó sẽ được hưởng tính bảo mật và mạnh mẽ hơn.

Shelley cũng sẽ thấy sự ra đời của một kế hoạch ủy quyền và khuyến khích, một hệ thống phần thưởng để thúc đẩy các nhóm cổ phần và sự chấp nhận của cộng đồng. Trong một mạng bằng chứng cổ phần (proof-of-stake network), người dùng đặt cọc của họ để tham gia vào mạng. Được thiết kế rất kỳ công và tỉ mỉ bằng cách sử dụng lý thuyết trò chơi và nghiên cứu mới nhất về mạng bằng chứng cổ phần, chương trình ủy quyền và khuyến khích sẽ cho phép và khuyến khích người dùng ủy thác cổ phần của họ cho các nhóm cổ phần – đảm bảo các nodes mạng luôn hoạt động, do cộng đồng điều hành – và được thưởng vì tham gia một các trung thực vào mạng lưới.

Khi kết thúc kỷ nguyên Shelley, chúng tôi hy vọng Cardano sẽ phi tập trung hơn 50-100 lần so với các mạng blockchain lớn khác, với chương trình khuyến khích được thiết kế để đạt được trạng thái cân bằng xung quanh 1.000 “stake pools”. Các mạng blockchain nổi bật hiện tại thường được kiểm soát bởi ít hơn 10 nhóm khai thác, khiến chúng có nguy cơ bị xâm phạm nghiêm trọng bởi hành vi độc hại – điều mà Cardano tránh với một hệ thống vốn được thiết kế để khuyến khích phi tập trung lớn hơn. Không chỉ vậy, toàn bộ mạng Cardano chạy bằng một phần nhỏ chi phí điện năng của các blockchain bằng chứng công việc tương đương (the proof-of-work blockchains). Để dễ hình tượng hóa, toàn bộ mạng blockchain Cardano chỉ sử dụng điện năng tương đương với một ngôi nhà, thay vì một quốc gia nhỏ như là một proof-of-work blockchain.

Kỷ nguyên Shelley thể hiện sự trưởng thành tự nhiên của mạng, khiến mạng trở nên hữu ích, bổ ích và có giá trị hơn đối với người dùng mới và cũ. Nó cũng là chuẩn bị cho tương lai. Shelley sẽ tạo tiền đề cho một mạng phân tán hoàn toàn và một hệ sinh thái ứng dụng hoàn toàn mới với những điều tuyệt vời hơn nữa sẽ xuất hiện trong thời đại Goguen, Basho và Voltaire.

• 3/ GOGUEN – Kỷ Nguyên Hợp Đồng Thông Minh (Từ 9/2021 đến hiện tại 8/2022)
• 

Với việc tích hợp các hợp đồng thông minh, kỷ nguyên Goguen đại diện cho một bước tiến lớn về năng lực của mạng blockchain Cardano. Kỷ nguyên Shelley tập trung vào tính phi tập trung cốt lõi của hệ thống. Goguen bổ sung khả năng xây dựng các ứng dụng phi tập trung (DApps) trên nền tảng vững chắc của Cardano được đảm bảo bởi nghiên cứu đánh giá ngang hàng (peer-reviewed research) và sự phát phát triển mang tính đảm bảo cao.

Công việc của Goguen đang được tiến hành song song với Shelley và khi hoàn thành sẽ cho phép người dùng từ nền tảng kỹ thuật và phi kỹ thuật tạo và thực hiện các hợp đồng thông minh chức năng trên mạng Cardano. Một trong những mục tiêu của kỷ nguyên Goguen là tạo ra Plutus (1), một ngôn ngữ lập trình có mục đích sử dụng cho hợp đồng thông minh và nền tảng thực thi, dựa trên ngôn ngữ lập trình nền tảng Haskell. Plutus đã có sẵn để thử nghiệm và mang lại lợi ích của lập trình chức năng cho việc tạo ra hợp đồng thông minh. Nó cũng cho phép một cơ sở mã hỗ trợ cả các thành phần trong và ngoài chuỗi (on-chain và off-chain), cải thiện tính đồng nhất và khả năng sử dụng của trải nghiệm phát triển so với việc triển khai hợp đồng thông minh hiện có.

Kỷ nguyên Goguen cũng bao gồm công việc giúp Cardano có thể tiếp cận với nhiều đối tượng hơn thông qua Marlowe (2), cho phép các chuyên gia tài chính và nhà kinh doanh không có kiến ​​thức kỹ thuật trước đây tạo ra các hợp đồng thông minh. Marlowe là ngôn ngữ cấp cao dành riêng cho miền (DSL) dành cho các hợp đồng tài chính được xây dựng trên Plutus. Marlowe đi kèm với Sân chơi Marlowe (Marlowe Playground), một nền tảng xây dựng ứng dụng dễ sử dụng mà những người không phải là lập trình viên có thể sử dụng để xây dựng các hợp đồng thông minh tài chính. Cùng nhau, Marlowe và Sân chơi Marlowe đơn giản hóa quy trình tạo hợp đồng thông minh cho các ứng dụng tài chính, cho phép các chuyên gia về chủ đề trực tiếp đóng góp mà không yêu cầu kỹ năng lập trình chuyên sâu. Sự kết hợp giữa Plutus và Marlowe sẽ cho phép một lớp hợp đồng thông minh cấp doanh nghiệp mới với chức năng đã được xác minh, có khả năng củng cố việc triển khai quy mô lớn trong thực tế.

Ngoài việc bổ sung chức năng dưới dạng hợp đồng thông minh, Goguen cũng sẽ thấy những cải tiến đối với dịch vụ Cardano cốt lõi. Đáng kể nhất, việc bổ sung sổ cái đa tiền tệ sẽ mở rộng tính hữu dụng của Cardano hơn nữa, cho phép người dùng tạo các tokens mới được hỗ trợ tự nhiên (natively-supported). Điều này sẽ cho phép tạo ra các tokens có thể thay thế (fungible) và không thể thay thế (non-fungible), hỗ trợ cho việc tạo ra các loại tiền điện tử (cryptocurrency) mới trên Cardano cũng như việc mã hóa (tokenization) nhiều loại tài sản kỹ thuật số và vật lý. Một lợi ích khác sẽ là sự tích hợp dễ dàng của hợp đồng thông minh và DApps liên quan đến nhiều loại tiền điện tử.

Kỷ nguyên Goguen đại diện cho một bước thay đổi đột phá trong năng lực của Cardano, mở đường cho sự phát triển của các ứng dụng hợp đồng thông minh ở tầm doanh nghiệp, gắn với các sứ mệnh quan trọng và phi tập trung. Kỷ nguyên này mở ra nhiều điều thú vị hơn nữa sẽ đến trong kỷ nguyên Basho và Voltaire.

(1) https://github.com/input-output-hk/plutus 

(2)https://github.com/input-output-hk/marlowe 

Nguồn bài viết